Ma.ayong adlaw o gabi.i ‘ninyo dirâ!
Aduna 'to'y nangutana diri kabahin 'aning mga dialectical terms ma.ong gipangitâ 'nakò sila sa A Dictionary of Cebuano Visayan ni John H. Wolff. Gi.ingnan 'na 'ko' sa usa ka kasaring kon classmate nga Surigaonon daw 'ni sila:
- amu
- bagan
- iban
- idyaw
- inday
- ingkud
- karadyaw
- radyaw
- waya
Ungyà, asa man 'ni gamita 'ning uban? Cebu, Bohol, Siquijor, Eastern Negros, western Leyte and northern, southeastern and northwestern parts of Mindanao? Daghang salamat da.an sa tabang.
- adtu = 1 short for niadtu. 2 short for kaniadtu. 3 = kadtu (dialectal).
- ad-un = adúna (dialectal).
- ag = short form: g subject marker for specific or past time subject (dialectal). Ag táwung gibukbuk sa buguy namatay ganíha, The man that was mauled by the ruffian died a while ago. — sa past time substitute for sa. Pwirting uwánga ag sa irù, My, how that dog barked.
- agud = arun1 (dialectal).
- alíma = (from líma) v [A; b] take care of s.o. by administering to his needs. Alimáhi ang ímung manghud, Take good care of your younger brother. n hand (dialectal).
- amu = mau (dialectal). Surigaonon
- ánay = únà (dialectal). paN- n 1 first born. Mu ni si Bingbing ámung pangánay, This is Bingbing, our eldest child. 2 one who bears a child for the first time. Pangánay ka ra ba ayaw paghárig katúlug, This is your first time to bear a child. Don’t sleep too much.
- anu = unsa (dialectal).
- an-un = unsáun (dialectal). see unsa.
- árà = anáa (dialectal).
- ahan = kayhà (dialectal).
- an = ang (dialectal).
- bá = báli, 2 (dialectal). 2 = bála2.
- bagan = mau ra ug (dialectal). see may. Surigaonon
- bagaw as if (dialectal).
- bákut = gipakaingun (dialectal). see ingun1.
- báut = gipakaingun (dialectal). see ingun1.
- da = ada. 2 = ra. 3 — man = mau ra (dialectal).
- dakan = arun (dialectical).
- dákun = kanákù (dialectal). see aku.
- daman = mau ra (dialectal). see mau.
- damù = daghan, a (dialectal). (←) v = daghan, v (dialectal).
- dámun = kanámù (dialectal). see kami.diadtu 1 = didtu. 2 = niadtu. see kadtu (dialectal).
- diánà = dihà. 2 = niánà. see kanà1 (dialectal).
- dirà = niánà, dinhà (dialectal), see kanà, dihà2.
- dumbay = lumbay (dialectal).
- dusud = dusù (dialectal).
- dútà = yútà (dialectal).
- duyum, dúyum (from dulum) n evening, night (dialectal). v [B125; b5] be, become evening or night.
- dyà = unyà (dialectal).
- gà = gánì (dialectal).
- ganus-a = kanus-a (dialectal).
- gundyà = ganína (dialectal).
- hampang = v 1 [AC; a2] play (dialectal). 2 [AC; abc] have intercourse (euphemism). Kadaghan ku na siya ikahampang, I’ve had intercourse with her so many times. n 1 game. 2 sexual intercourse.
- hamuk = daghan (dialectal).
- hayà = walà (dialectal).
- hubyà a lazy (dialectal).
- iba = uban, 2 (dialectal).
- iban = uban, 2 (dialectal). Surigaonon
- idang = n 1 title for a girl (dialectical). 2 bawdy house so called from a woman called Idang, who ran a notorious bawdy house before the war.
- idyaw = ayaw (dialectical). Surigaonon
- in grammatical particle (dialectal). 1 = y. 2 subject marker for an indefinite subject (standard Cebuano: ang). Dílì hingpit ang altar kay dakù pa man in kúwang, The altar is not complete. There is a good deal lacking.
- inday = ambut (dialectal). Surigaonon
- ingkud = lingkud (dialectal). Surigaonon
- íni be here (dialectal). Íni aku kay manghuwam untà kug kwarta, I am here to borrow money.
- ini = kini (dialectal).
- iri = kiri (dialectal).
- isa = usa (dialectal).
- isab = usab (dialectal).
- kain = háin (dialectal).
- kakyup n 1 yesterday (dialectal). 2 late in the afternoon, evening (dialectal).
- kanáhù = kanákù (dialectal). see aku.
- karadyaw = kaáyu (dialectal). see áyu. Surigaonon
- kari = kiri. 2 = ari (dialectal).
- kaw short for ikaw (dialectal).
- kuman = karun (dialectal).
- kusísang = súkà (dialectal).
- kuwan = kuan (dialectal).
- la = lámang (dialectal).
- labà = taas (dialectal). pa-(←) v [A; b6] do s.t. to enhance one’s image in public. Kanang íyang panghátag kwarta nagpalábà lang sa íyang papil, He gave money, but only to enhance his public image. n action of doing s.t. for the show and not with earnest intent.
- labut n = lubut (dialectal).
- lat = usab (dialectal).
- laung = ingun2 (dialectal).
- luwat too, also (dialectal).
- mahan = man kahà (dialectal). see man.
- mákù = dakù (dialectal). — dyamù very big. Mákù dyamù ang ílang báy, They have a huge house.
- nába = unsa ba (dialectal).
- nadtu = ngadtu (dialectal).
- nagmù = námù, kanámù (dialectal).
- náhù = nákù (dialectal). see aku.
- námun = námù (dialectal). see kami.
- nan = ug, 1 (dialectal).
- nanhi = nganhi (dialectal).
- nánu = ngánu, unsa (dialectal).
- nátun = nátù (dialectal). see kita.
- ngáan = ngay-an, dialectal for diay.
- ngába = unsa ba, ngánu ba (dialectal).
- ngan (from dungan) and (dialectal).
- ngiyan = unyà (dialectal).
- niyan = unyà (dialectal).
- paga—un direct passive durative affix future time. (Past: gina-. Subjunctive: paga-a.) Literary style except in Southern Leyte and Bohol where it is colloquial (with the dialectal prefix a- substituting for paga-). Forms with paga-un are used to refer to actions repeated at intervals or after preposed forms meaning ‘it is good, proper, necessary,’ and the like. Ságad pagabasáhun níya ang Biblíya sa dì pa matúlug, She usually reads the Bible before she goes to sleep. Unsay ángay nátung pagabuhátun? What is the proper thing to do? Forms with gina- refer to an action which goes on in time. Ginapasundáyag pa gihápun ang mga dúlà ni Piyuks, Piux’s dramas are still performed. The forms with paga-a are used when the subjunctive is required, or for the imperatives, in contexts referring to repeated or enduring actions. Ang humay adtu pagadagamíha sa búus, They take the rice on the stalks to the granary, and there they get the rice grains (as they need them).
- radyaw = áyu (dialectal — from dáyaw). Surigaonon
- riay = diay (dialectal).
- sadtu = niadtu. see kadtu. 2 = kaniadtu (dialectal).
- san = sa1 2, 3, 4, 5, 6 (dialectal).
- sanan, sánan and (dialectal).
- sang = sa1, 2, 3, 4, 5, 6 (dialectal).
- sani, sáni (from unsa ni) 1 pause word used when one cannot recall what is to be said. Arun dílì mukángù ang makina hináyig búhì ang sani, klats diay, So that the motor won’t stall, slowly release the watchamacallit, um, the clutch. 2 particle expressing discomfiture or dislike at what s.o. is doing or is happening. Sani gud nga bisitáha! Mupaúlì man lang ug way panamílit, What kind of a visitor is he anyway! He just goes home without saying goodbye. 3 = unsa (dialectal).
- san-u when, at what time (dialectal).
- sarà = karun (dialectal).
- síbug [A2] visit (dialectal). Musíbug mis inyu rung pila ka adlaw, We’ll visit your place one of these days. n action of moving back, backing out, retreating. Pagsábut nga way síbug, An agreement you can not back out of.
- siling = ingun2 (dialectal).
- sin = ug, 1, 2a, b, 4a, b (dialectal).
- singáni = unsa (dialectal).
- sin-u = kinsa (dialectal).
- situn this, that (nom. and dat.—dialectal).
- tagyum = lalum 1, 3, 4 (dialectal).
- talínga n ear (dialectal). (→) v [A; a12] 1 notice, pay heed. Gisampit ku níya piru wà ku mutalinga, He called me but I didn’t pay him any mind. Nakatalinga ku nga dinhay táwu sa ákung luyu, I noticed there was s.o. in back of me. 2 look after, pay attention to. Kinsay mutalinga sa mga manuk kun wà ka, Who will take care of the chickens while you’re away?
- wayà = walà (dialectal). Surigaonon
- yadtu = kadtu (dialectal)
Recent comments
1 week 19 hours ago
14 weeks 2 days ago
17 weeks 2 days ago
19 weeks 1 day ago
26 weeks 3 days ago
29 weeks 1 day ago
30 weeks 4 days ago
30 weeks 4 days ago
30 weeks 5 days ago
36 weeks 21 hours ago